Giấc ngủ, theo Đông y, là “thuốc bổ trời cho” giúp thân tâm được phục hồi sau một ngày làm việc. Nhưng thời nay, nhiều người đêm nằm trằn trọc, đầu óc quay cuồng, sáng dậy mệt mỏi, cáu gắt, sinh ra đủ bệnh. Mất ngủ không chỉ là chuyện nhắm mắt không yên, mà là dấu hiệu cơ thể đang “kêu cứu”. Bà con mình thử dừng lại một chút, tập cho hơi thở chậm lại, cho tâm mình lắng xuống – có khi chỉ vài phút thiền nhẹ nhàng thôi, mà giấc ngủ đã tìm về tự nhiên như hơi thở của đất trời vậy đó.

Đông y nhìn giấc ngủ ra sao?

Trong Đông y, giấc ngủ thuộc về “tâm” và “thần”. Có câu: “Tâm chủ thần minh, thần an thì ngủ yên.” Nghĩa là, muốn ngủ ngon thì trước hết tâm phải yên, huyết phải hòa, can thận phải điều. Khi ta lo nghĩ quá độ, giận dữ, ăn uống thất thường hay làm việc quá sức, thì khí huyết bị rối loạn, “thần” không an, giấc ngủ liền bị quấy. Người mất ngủ lâu ngày sẽ thấy trong người nóng nảy, bốc hỏa, da khô, mắt mờ, trí nhớ giảm, tinh thần hoang mang – đó là do “tâm hỏa vượng”, “can khí uất”, “thận âm hư”.

Đông y cho rằng, giấc ngủ là lúc âm thịnh dương suy – nghĩa là thân phải được nghỉ, dương khí thu về trong để nuôi dưỡng tạng phủ. Nếu tâm còn loạn động, dương khí không thu, âm không đủ, thì dù nhắm mắt cũng chỉ là “ngủ giả”. Bởi vậy, thiền chính là cách để dẫn dương quy âm, giúp thần an mà ngủ yên, không cần thuốc men.

Cách thiền 3 phút giúp ngủ sâu – đơn giản mà hiệu nghiệm

Thiền trong Đông y không phải chuyện khó. Không cần ngồi xếp bằng hay cố nhắm mắt căng thẳng như trong phim. Thiền là để buông, để thả, để trở về với nhịp thở tự nhiên. Chỉ cần 3 phút mỗi tối, làm đúng cách, giấc ngủ sẽ đến nhẹ như gió đồng chiều.

Ba bước thực hành thiền trước khi ngủ

• Bước 1: Nằm ngửa thoải mái trên giường, hai tay đặt nhẹ lên bụng, thả lỏng vai và cổ. Nhắm mắt, hít sâu bằng mũi trong 5 giây, để bụng phồng lên – không hít ngực mà hít bụng nghen.
• Bước 2: Thở ra chậm rãi bằng miệng trong 7 giây, cảm nhận bụng xẹp xuống. Khi thở ra, tưởng tượng như mọi lo lắng, bực bội, áp lực trong ngày theo hơi thở mà rời khỏi cơ thể.
• Bước 3: Lặp lại khoảng 7 – 10 lần. Sau đó, chỉ tập trung lắng nghe nhịp tim và hơi thở của mình. Nếu ý nghĩ nào lạ chạy ngang qua, bà con chỉ cần mỉm cười và quay lại với hơi thở. Cứ vậy mà thở, giấc ngủ sẽ tìm đến lúc nào không hay.

Bí quyết nằm ở chỗ “không cố ngủ”. Càng cố, càng lo “sao chưa ngủ được”, thì thần càng loạn. Hãy để hơi thở dẫn lối, tâm mình yên là đủ. Có người mới tập vài bữa đã nói với tui: “Thầy ơi, lạ ghê, trước kia trằn trọc cả tiếng, giờ nằm chừng mười hơi là đi vào giấc ngủ sâu.”

Vì sao thiền giúp ngủ ngon?

Thiền không chỉ là chuyện tâm linh mà là phương pháp điều dưỡng có cơ sở khoa học. Cả Đông – Tây y đều công nhận thiền giúp ổn định hệ thần kinh, điều hòa khí huyết và làm dịu tâm trí.

• An thần, dưỡng tâm: Khi hơi thở chậm lại, tim đập điều hòa, não tiết serotonin và melatonin – hai chất giúp tinh thần thư giãn và dễ ngủ. Tâm yên thì thần an, thần an thì ngủ yên.
• Điều hòa khí huyết: Hơi thở sâu giúp khí lưu thông trong hai mạch Nhâm – Đốc, là hai mạch chủ của khí huyết toàn thân. Khi khí lưu thông, huyết hòa, thân nhẹ, ngủ tự nhiên tới.
• Giải uất can: Người hay cáu gắt, lo âu thường bị “can hỏa uất”, làm tâm nóng, khó ngủ. Thiền giúp “tả can hỏa”, “bình can”, khiến gan mát, lòng yên, dễ ngủ hơn.
• Ổn định thần kinh thực vật: Theo Tây y, thiền làm giảm cortisol – hormone gây căng thẳng. Khi hormone này giảm, cơ thể tự động đi vào trạng thái nghỉ ngơi sâu, giúp ngủ say mà không mộng mị.

Thiền và giấc ngủ – đôi bạn đồng hành của sức khỏe

Người biết chăm giấc ngủ cũng là người biết chăm thân. Trong giấc ngủ ngon, gan thận được phục hồi, tim mạch thư giãn, não được “rửa sạch” độc tố. Trái lại, thức khuya, ngủ chập chờn, mất ngủ kéo dài sẽ khiến cơ thể “mòn” dần: tóc bạc sớm, da khô sạm, huyết áp cao, trí nhớ giảm. Đó là cái “giá” của việc quên mất giấc ngủ.

Vì vậy, bà con đừng xem thường chuyện ngủ. Chỉ cần 3 phút thiền mỗi tối, đều đặn, lâu dần sẽ thấy trong người khoẻ khoắn, đầu óc sáng suốt, tinh thần nhẹ tênh. Không cần thuốc bổ, chỉ cần tâm an, khí thuận – thân sẽ tự phục hồi như cây gặp nước mưa.

Lời nhắn của Lương y Tùng Lâm

Bà con ơi, ngủ ngon không phải là chuyện may rủi. Nó là kết quả của một lối sống thuận tự nhiên – biết dừng, biết buông, biết nghe hơi thở của chính mình. Cơ thể con người vốn kỳ diệu lắm: chỉ cần tâm yên thì mọi thứ trong thân cũng yên theo. Thiền chính là cây cầu nối giữa tâm và thân, giúp mình quay về với sự tĩnh lặng vốn có.

Nếu ai đang mất ngủ lâu năm, đừng vội tìm thuốc. Hãy thử 3 phút thiền mỗi tối, kiên trì trong một tháng. Bà con nào muốn tui chỉ thêm cách bấm huyệt an thần như Huyệt Nội Quan, Huyệt Thần Môn, Huyệt Tam Âm Giao, cứ để lại chữ “HƯỚNG DẪN” bên dưới. Tui tổng hợp rồi chia sẻ liền cho mọi người. Chỉ cần ngủ được, ăn ngon, cười nhiều – đó đã là thuốc quý nhất đời rồi.